ارتباطات
"ديدگاهی متفاوت در مورد تغيير"
دنیایی که ما اکنون در آن زندگی میکنیم، نسبت به صد و پنجاه سال پیش چقدر تغییر کرده است؟ آیا این تغییر پیوسته و یکنواخت بوده؟ آیا طبق برنامه و قابل پیشبینی بوده؟ اجزای این تغییرات کدامها هستند؟ کدام عوامل محورهای تغییرات بودهاند؟ آیا اساساًً محوری هم وجود داشته یا هر تغییر زنجیرهای از تغییرات دیگر را به وجود آورده؟
آیا اساساً میشود مقاطعی از روند تاریخ علم و فنآوری (و نتیجتاً تاریخ بشریت) را از یکدیگر مجزا کرد و به طور مجزا مورد بررسی قرار داد؟ با نگاه به آینده، به کجا میرویم؟ آیا میتوانیم پیشبینی کنیم؟ آیا آینده بشریت، دست بشریت است؟ آیا تولید و از آن مهمتر "ارتباط" بین یافتهها، ایدهها، ساختهها و برساختهها هدفمند یا کنترلپذیر هستند؟ آیا از ابزار و علم و تکنولوژی میتوان خلاص شد؟ آیا میتوان هوشمندانه به گذشته برگشت؟ آیا میتوان برنامهریزی کرد که همینجا که هستیم بایستیم؟ آیا میتوان دستکم سرعت تغییرات را کم کرد؟ آیا میتوان تغییرات را دست کم به جهتهای خاصی هدایت یا به طریقی کنترل کرد؟ آیا در دنیای انفجار اطلاعات، اساساً تاثیرگذاری هدفمند بر تغییرات انجام شدنی است؟ آیا علم و تکنولوژی میتوانند برای همیشه مسائل و مشکلات علم و تکنولوژی را حل کنند؟ حال چه میشود کرد و اساساً این بحثها به چه دردی میخورند؟
در سال ۱۹۷۸ مستندی تلویزیونی در بیبیسی تولید شد به نام ارتباطات (Connections) که به گمانم در سالهای دور دو سه بار از تلویزیون ایران نیز پخش شده و احتمالاً شما هم آن را به یاد دارید. جیمز برک(James Burke) پژوهشگر تاریخ علم و برنامهساز، این مجموعه را در حال و هوای دهه هفتاد و درنظر گرفتن تغییرات شدید فنآوری و دستاوردهای مهم بشر در آن دهه و بر مبنای حدسیاتی در مورد قرن بیست و یکم ساخته است. با این همه دغدغههای اصلی و عمده و سوالهایی بسیار جدی و عمیق پابرجا هستند و روایتهای تاریخ علم نیز مجذوبکننده و اعجابآور. این مجموعه قدیمی است اما حتماً به یکبار دیگر دیدنش میارزد. جیمز برک پس از چندسال وقفه مجموعه های دوم و سوم "ارتباطات" را نیز با بودجه شبکههای آمریکایی ساخته است که البته زیاد رنگ و بوی مجموعه اول را ندارند و بیشتر روایت تجاریتری بدست میدهند.
ماجرای به ظاهر سادهای است:
ایده "الف" قرار بود منجر به ایده "ب" شود، اما سر راه به ایده "پ" منجر شد و تغییر "ت" را هم در یک روند کوتاه مدت در حوزهای (گاه شاخهای از علم، گاه اجتماع) با خود آورد. این تغییر موجب شد ایده "الف" مورد بازنگری قرار گیرد و اینبار روایت بازنگری شده ایده "ب" با یک ساخته قدیمی، به یافته "ج" منجر شد که یافته "ج" بعداً دو ایده مستقل "چ" و "ح" را با فاصله پنجاه سال در دو شاخه از علم مستقلاً پدید آورد و ....
برای دانستن بیشتر در مورد این مستند علمی در ویکیپیدیا به اینجا مراجعه کنید(*).
خیلی از قسمتهای مخلتف مجموعه "ارتباطات" را در یوتیوب میتوانید بیابید و تماشا کنید(*).
_________________
درحاشیه: امکان بهروز کردن وبلاگ را بدلیل گرفتاریهای معمول و نامعمول زندگی خیلی پیدا نکردهام. به همین حضور کمرمق و گاهوبیگاه خود اکتفا میکنم.
Labels: علم و تکنولوژی